Қазір халықаралық қауымдастықтың назары Астанада өтіп жатқан ЭКСПО-2017 көрмесіне ауып отыр. Болашақ энергиясы мәселесі өркениеттің даму жолдарын айқындайтын ең өзекті мәселе ретінде бүкіл прогрессивті адамзатты қызықтырады. Көрме қазақстандықтар мен шетелдік қонақтар арасында өте танымал, ол өзінің ауқымдылығымен, сәулет шешімдерінің өзіндік ерекшелігімен, экспонаттарда бейнеленген инженерлік ойдың батылдығымен келушілердің қиялын таң қалдырады.
Қазақстан, Корея, Қытай, Германия және т.б. сияқты елдердің павильондарына келушілердің үлкен қызығушылығы «Нұр Әлем» сферасы түріндегі қазақстандық павильонда үлкен әсер қалдырады (оның диаметрі 80 метр, ал биіктігі 100 метрге жуық). Онда, атап айтқанда, еліміздің ең көне жоғары оқу орны – зерттеу мәртебесіне ие Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің экспозициясы ұсынылған. Әр қатысушы елдің өзіндік ұлттық мәдениет күні бар, белгіленген мерекелер күнтізбесіне сәйкес концерттер өткізіліп, осы елдердің ғылым мен техникадағы жетістіктері көрсетіледі, үкімет өкілдері журналистердің алдында сөз сөйлейді, сұхбат береді. Мәселен, Малайзия мәдениеті күні министрдің, елшінің және осы елдің басқа да жоғары лауазымды тұлғаларының қатысуымен баспасөз конференциясы ұйымдастырылды.
Университетіміздің ұжымы ЭКСПО-2017 көрмесінің жұмысына белсене қатысуда. Осы дүниежүзілік форум аясында Абай атындағы ҚазҰПУ жанындағы Сорбонна институтының студенттері мен магистранттарының қатысуымен байқау өтті. Сорбонна Париж қалалық университеті ЭКСПО-2017 Франция павильонында «Болашақтың энергиясы» атты инновациялық франкофондық жастар жобаларының байқауын өткізді. Байқауға қатысушылар келесі жобаларды ұсынды: - «Экологиялық қалалық көлік идеясын танымал ету» (1 курс магистранттары Жансая Әбенова мен Айман Қодар, жетекшілері – Ж. Қ. Симтиков және Л. В. Тұрарбекова); – «Жасыл технологиялар: ауадан су өндіру» (2 курс магистранттары Байсеңгірова Әсел мен Нұрсұлтан Қасым, жетекшісі – В.С. Лысенко); – «Текелі қаласының «Экоқала» ретінде пайда болуы мен дамуы (1 курс магистранттары Ұлпан Джелбулдина мен Анна Иванова, ғылыми жетекшілері - К. Д. Каймулдинова, Л. В. Тұрарбекова).
Конкурстың қазылар алқасының құрамында: Рено дю Тертр – Э. ғ. д., Париж-Сити Сорбонна университетінің профессоры; Северин Ван Гастель – Алматы қаласындағы Франция Бас консулдығының университеттік ынтымақтастық мәселелері жөніндегі атташе; Мари-Анн Серв – Сорбонна-Қазақстан институтының тең директоры – Сорбонна университеті Париж-Сити, Францияның Алматыдағы Бас консулы; Л.В. Турарбекова – Сорбонна-Қазақстан институты директорының орынбасары, философия ғылымдарының кандидаты; Veolia Eau – Франция компаниясының өкілдері; Оливье Шазаль – ADEME өкілі (қоршаған орта және энергия мәселелері жөніндегі агенттік); "Астана ЭКСПО-2017" көрмесінің француз павильонының өкілдері. Байқаудың бас жүлдесі - Air Astana әуекомпаниясы ұсынған Астана-Париж-Астана екі тегін авиабилеті. Конкурсқа қатысушыларды Сорбонна-Қазақстан институты қаржыландырады. Абай атындағы ҚазҰПУ инновациялар және нанотехнологиялар зертханасының меңгерушісі Виктор Степанович Лысенко ЭКСПО-2017 іскерлік бағдарламасы аясында өткен инженерлер мен ғалымдардың «Болашақ энергиясы: инновациялық сценарийлер және оларды жүзеге асыру әдістері» WSEC-2017 «Гидравликалық және жел станцияларына арналған кешенді технологиялар» атты дүниежүзілік конгресінде баяндама жасады. «Болашақ энергиясы» тұрғысынан Қазақстан дәстүрлі энергия көздерінің бай қорына ие бола отырып, энергияның баламалы көздеріне де сенім артады. «Болашақ энергиясы тақырыбын мәлімдей отырып, біз ғылыми прогрестің өзегіне түсеміз деп үміттенеміз», – деді Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
WSEC-2017 дүниежүзілік конгресінде болашақ энергетикасын дамыту мәселелерін талқылауға 1000-нан астам көрнекті ғалымдар мен инженерлер, соның ішінде Нобель сыйлығының және «Жаһандық энергия» халықаралық сыйлығының лауреаттары, сондай-ақ әлемнің 51 елінен бизнес, мемлекеттік органдар, халықаралық ұйымдар, ұлттық компаниялар мен ғылыми-инженерлік бірлестіктер өкілдері қатысты.
Дүниежүзілік конгресс жаһандық алаңға айналды, онда қатысушылар заманауи энергетикада қалыптасып отырған аса маңызды жетістіктер мен үрдістерді, жаһандық энергетикалық проблемаларды шешу жолдары мен әдістерін талқылады, талдау жүргізді және жаңа энергетиканы дамытудың мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған күш – жігерді жандандыру бойынша төрт базалық бағыт бойынша жаңа шараларды ұсынды: - әлемдік энергетиканың 2050 жылға дейінгі даму перспективалары мен сценарийлері жыл. - Энергетикалық трилемма балансы: қауіпсіздік, қол жетімділік және экологиялық тұрақтылық. - Энергия ресурстарын дамыту: әлемдік үрдістер, бәсекеге қабілеттілік, инновациялар және Қазақстанда пайдалану перспективалары. - Ғылыми кадрлық қамтамасыз ету. Біздің университет "Қазақстан" павильонында Болашақ энергиясы саласындағы өзіндік ғылыми әзірлемелерімен көрмеге келушілердің үлкен қызығушылығын тудыратын стенд ұсынды. ЭКСПО-2017-де физика-математика ғылымдарының докторы, Абай атындағы ҚазҰПУ профессоры Владимир Николаевич Косовтың жұмысы ұсынылды, ол басқа қазақстандық ғалымдармен бірге көмірсутек қоспасының компоненттерін басым бөлудің әсерін анықтады. Бұл әсерді табиғи газдарды зиянды экологиялық қауіпті қоспалардан тазартудың технологиялық схемаларында қолдану тәжірибелі құрылғыда жүзеге асырылды. Көлік магистральдары арқылы бөлінетін қоспа мен технологиялық газ беріледі. Технологиялық газ көмірсутек қоспасының компоненттерімен салыстырғанда оның тығыздығы мен диффузиялық қозғалғыштығы аралық мәндерді алатындай етіп таңдалады. Арнада төменгі газ құбырына кіретін, технологиялық газбен араласатын, содан кейін одан әрі кәдеге жарату үшін арнайы магистральдар арқылы шығарылатын, тығыздығы бойынша ең ауыр және экологиялық қауіпті қоспа компонентін селективті тасымалдау үшін жағдайлар жасалады. Осылайша бөлінген газдың мөлшері бастапқы құрамның 40-50 пайызын құрайды. Бөлу тиімділігін арналар немесе бөлу құрылғыларының көбеюіне байланысты мультипликативті тәсілді қолдану арқылы едәуір арттыруға болады. Бұл жағдайда бөлу коэффициенті 90 пайызды құрайды. Ғылыми консорциумның жетекшісі профессор В.Н. Косова, модельдік құрылғыларда жүргізілген өндірістік сынақтар парниктік газдардың ауыр көмірсутекті компоненттерінің бөліну коэффициенттерін дәстүрлі бөлу құрылғыларында алынған нәтижелермен салыстыруға болатындығын көрсетті. Алайда, ұсынылған тәсіл жоғары өнімділікпен, бөлу және бақылау процесінің үздіксіздігімен, бөлу құрылғыларын өндірудің технологиялық қарапайымдылығымен, ұзақ қызмет ету мерзімімен, өзіндік құнымен және басқа технологиялық режимдермен үйлесу мүмкіндігімен байланысты бірқатар бәсекелестік артықшылықтарға ие. Біздің әріптестеріміз жасаған құрылғыларды қолдану тазарту процесінің күрделілігін едәуір төмендетеді, газ қоспаларының экологиялық қауіпсіздігін арттырады. Айта кету керек, ЭКСПО-2017 көрмесінде университетіміздің ғалымдары ұсынған осындай жобалар өте көп. Еліміздегі ең көне университет – Абай атындағы ҚазҰПУ зерттеу университеті ретінде ЭКСПО-2017 көрмесінің жұмысына белсене қатысып, болашақтың жасыл энергиясын пайдалануда өзінің ғылыми әлеуетін сенімді түрде көрсетуде.
