Тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу. 2021 жыл
2015 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы 2030 жылға дейінгі тұрақты даму саласындағы Күн тәртібін бекітті. Онда тұрақты дамудың 17 мақсаты (ТДМ) белгіленген. Бұл мақсаттар – адамдардың әл-ауқатын, экономиканы және қоршаған ортаны жақсартуға бағытталған 169 жаһандық нысаналы көрсеткіштер бойынша келісілген міндеттемелер. Оған дамыған және дамушы 193 ел қол қойды.
Тұрақты даму мақсаттарының негізгі бағыты – кедейлікті жою, теңсіздік пен әділетсіздікке қарсы күресу, планетаны қорғау, сонымен қатар бүкіл адамзат үшін бейбітшілік пен өркендеуді қамтамасыз ету.
Қазақстан тұрақты даму мақсаттарын ұлттық деңгейде іске асыру жұмысын бастап кетті. Елде жаһандық индикаторлар ұлттық деңгейге бейімделіп, бүгінде мониторинг жүйесіне 280 индикатор енгізілді – оның 205-і жаһандық, 75-і ұлттық көрсеткіштер.
2021 жылғы Тұрақты даму мақсаттарына (ТДМ) қол жеткізу бойынша жаһандық рейтингте Қазақстан 6 сатыға жоғарылап, 59-орынды иеленді (бұрын — 65-орын).
Қазақстан бұл рейтингте Бразилия, Малайзия, Түркия, Сингапур және Өзбекстан сияқты елдерді артта қалдырды.
ТДМ-ға қол жеткізу жұмыстары мемлекетке — үкіметке, жергілікті атқарушы органдарға және орталық мемлекеттік органдарға жүктеледі.
Сонымен қатар, Қазақстанда тұрақты даму мақсаттарына жетуге квазимемлекеттік сектор кәсіпорындары да айтарлықтай үлес қосуда. Елдегі ұлттық холдингтер — «Самұрық-Қазына» және «Бәйтерек» басқаруындағы портфельдік компаниялар тұрақты даму бағытындағы шараларды жүзеге асыруға белсенді қатысып келеді. Олар осы бағытта арнайы құжаттар әзірлеп, тұрақты даму саясатын енгізуде.
Мысалы, 2019 жылы Қазақстанның Даму Банкі (ҚДБ), яғни «Бәйтерек» холдингінің еншілес ұйымы, тұрақты даму саясатын бекітті. Осы саясат аясында қаржы институтына әсер ететін мүдделі тараптардың тізімін және олардың ықпал деңгейін анықтайтын стейкхолдерлер картасы әзірленген. Жалпы алғанда, ҚДБ-ның миссиясы — шикізаттық емес секторға инвестиция салу арқылы ел экономикасының тұрақты дамуына ықпал ету.
Қазақстанның Даму Банкі (ҚДБ) өз қызметінде тұрақты даму қағидаттарын ескеруге ұмтылады.
Мысалы, 2020 жылы банк әлеуетті инвестициялық жобалар мен (немесе) экспорттық операцияларды басымдыққа бөлу құралы ретінде даму индексін енгізді. Бұл индекс жобаларды олардың әлеуметтік-экономикалық әсер деңгейіне қарай жіктеуге мүмкіндік береді.
Даму индексінің құрамдас бөліктеріне мынандай көрсеткіштер кіреді:
жобаның өнім шығару көлемінің ұлғаюы,
еңбек өнімділігінің артуы,
экспорттық түсімнің көбеюі,
ел мен өңірдің экономикасы мен тұрақты дамуына әсері,
жобаның экологиялық оң әсері.
Жалпы алғанда, ҚДБ-ның қызметі тұрақты дамудың 17 мақсатынан кемінде 12-сіне тікелей немесе жанама үлес қосады.
Мысалы:
№9 ТДМ – индустрияландыру, инновациялар және инфрақұрылым,
№12 ТДМ – жауапты тұтыну мен өндіріс,
№10 ТДМ – теңсіздікті азайту, және т.б.
Банк экологиялық таза өндірістер мен ресурсты үнемдейтін жобаларды қаржыландырады (№7 және №13 ТДМ).
ҚДБ несие портфелінде жаңартылатын энергия көздері (ЖЭК) мен энергия тиімділігін арттыруға бағытталған 6 жоба бар. Бұл жобалар климаттың өзгеру салдарын жеңілдетуге үлес қосады. Қазіргі таңда банк портфелінде ЖЭК-тің барлық түрлері бойынша жобалар бар:
жел электр станциялары,
шағын су электр станциялары,
күн энергетикасы жобалары.
2020 жылғы мәлімет бойынша, Қазақстандағы ЖЭК көлемінің шамамен 17,5%-ы ҚДБ қаржыландырған жобаларға тиесілі.
Сонымен қатар, банк халық денсаулығы үшін маңызды әлеуметтік жобаларды (№3 ТДМ) қаржыландырады.
Пандемия кезінде ҚДБ Алматыдағы медициналық мекемелерге көмек көрсетіп, қайырымдылық аясында FFP2 қорғаныс класты 2,8 мың респиратор сатып алған.
Сондай-ақ, банк қызметкерлерінің 70%-ын қашықтан жұмыс форматына жедел түрде ауыстырып, COVID-19-дан зардап шеккендерге уақытша еңбекке жарамсыз кезеңде жалақысын толық көлемде сақтап берді.
ҚДБ жұмыс барысында №5 ТДМ – гендерлік теңдік қағидатын ұстанады.
2020 жылы банктегі әйелдердің үлесі – 52,8%, ал басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі – 48,7% болды.
Банк СО₂ шығарындыларын азайту бойынша нақты іс-шаралар жоспарын әзірлеген.
Олар мыналарды қамтиды:
энергия үнемдейтін шамдарға көшу,
байланыссыз су крандарын орнату,
қоқысты сұрыптауға арналған контейнерлер қою,
қағаз тұтынуды азайту мақсатында толық электронды құжат айналымына көшу.
Нәтижесінде банк қағазды тұтыну көлемін екі есеге дейін қысқартқан.
2021 жылғы Жаһандық Тұрақты Даму Баяндамасы бойынша, үш тұрақты даму мақсаты (ТДМ) бойынша оң ілгерілеу үрдісі байқалады. Бес ТДМ бойынша біршама жақсару бар, ал басқа көрсеткіштерде төмендеу үрдісі тіркелмеген.
Тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу — мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектордың бірлескен, үйлестірілген әрекеттерін талап етеді.